Wpływ wydobycia ropy naftowej na środowisko - porównanie praktyk polskich firm

25 września 2023
mgr inż. Katarzyna Zielińska

Wydobycie ropy naftowej, choć kluczowe dla funkcjonowania współczesnej gospodarki, wiąże się z istotnymi wyzwaniami środowiskowymi. Polskie koncerny naftowe, świadome tych wyzwań oraz rosnących wymagań regulacyjnych, podejmują różnorodne działania mające na celu minimalizację negatywnego wpływu na środowisko naturalne. W niniejszym artykule dokonujemy szczegółowego porównania praktyk środowiskowych stosowanych przez czołowe polskie firmy naftowe – PKN Orlen, Grupę Lotos oraz PGNiG – analizując ich skuteczność, innowacyjność oraz zgodność z najlepszymi praktykami światowymi.

Kluczowe wyzwania środowiskowe związane z wydobyciem ropy naftowej

Przed analizą konkretnych praktyk firm warto przypomnieć główne wyzwania środowiskowe związane z wydobyciem i przetwórstwem ropy naftowej:

Polskie firmy naftowe, działając zarówno na lądzie, jak i na morzu, muszą mierzyć się ze wszystkimi powyższymi wyzwaniami, dostosowując swoje praktyki do specyfiki lokalnych warunków geologicznych i ekologicznych.

Praktyki środowiskowe PKN Orlen

PKN Orlen, jako największy polski koncern naftowy, w ostatnich latach znacząco zintensyfikował działania na rzecz ochrony środowiska, wdrażając szereg innowacyjnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych.

Redukcja emisji gazów cieplarnianych

W ramach swojej strategii dekarbonizacji, PKN Orlen wdrożył kompleksowy program redukcji emisji CO2, obejmujący:

Dzięki tym działaniom, PKN Orlen zdołał zredukować intensywność emisji CO2 o około 18% w latach 2017-2022, przy jednoczesnym zwiększeniu skali działalności.

Gospodarka wodno-ściekowa

Orlen wdrożył zaawansowane systemy oczyszczania ścieków przemysłowych, wykorzystujące zarówno metody fizykochemiczne, jak i biologiczne. Szczególnie innowacyjnym rozwiązaniem jest system zamkniętych obiegów wody w rafinerii w Płocku, pozwalający na znaczącą redukcję poboru wody z Wisły oraz minimalizację zrzutów ścieków.

W obszarze wydobycia, firma stosuje technologię oczyszczania i ponownego wykorzystania wód złożowych, co pozwala na redukcję zużycia wody słodkiej o około 25% w porównaniu do standardowych praktyk branżowych.

Ochrona bioróżnorodności

PKN Orlen, prowadząc działalność wydobywczą na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, wdrożył kompleksową politykę ochrony bioróżnorodności, obejmującą:

Warto podkreślić, że Orlen realizuje również projekty aktywnej ochrony przyrody, m.in. program reintrodukcji sokoła wędrownego, prowadzony we współpracy z Fundacją Sokół.

Innowacyjne technologie środowiskowe

PKN Orlen inwestuje znaczące środki w rozwój i wdrażanie innowacyjnych technologii środowiskowych, takich jak:

Praktyki środowiskowe Grupy Lotos

Grupa Lotos, drugi co do wielkości koncern naftowy w Polsce, specjalizuje się w wydobyciu morskim na Bałtyku. Ta specyfika działalności determinuje również podejście firmy do kwestii środowiskowych.

Ochrona ekosystemu Morza Bałtyckiego

Prowadząc wydobycie na platformach morskich, Grupa Lotos wdrożyła szereg rozwiązań mających na celu ochronę wrażliwego ekosystemu Bałtyku:

Warto podkreślić, że Grupa Lotos jako pierwsza firma naftowa w regionie Morza Bałtyckiego uzyskała certyfikat ISO 14001 dla swoich operacji morskich, co potwierdza wysokie standardy zarządzania środowiskowego.

Efektywność energetyczna i redukcja emisji

Grupa Lotos zrealizowała w ostatnich latach szereg projektów zwiększających efektywność energetyczną rafinerii w Gdańsku, co przełożyło się na znaczącą redukcję emisji CO2. Kluczowe inicjatywy w tym obszarze to:

Dzięki tym działaniom, Grupa Lotos uzyskała jeden z najniższych w Europie wskaźników energochłonności procesu rafineryjnego (EII – Energy Intensity Index), co bezpośrednio przekłada się na redukcję emisji CO2.

Gospodarka odpadami i rekultywacja

Grupa Lotos wypracowała kompleksowe podejście do gospodarki odpadami powstającymi w procesie wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej. Wdrożone rozwiązania obejmują:

Szczególnie warte podkreślenia są działania firmy w zakresie rekultywacji terenów zdegradowanych. Grupa Lotos opracowała i wdrożyła autorską metodologię rekultywacji, która została z powodzeniem zastosowana na kilkunastu lokalizacjach w Polsce.

Praktyki środowiskowe PGNiG (przed przejęciem przez PKN Orlen)

PGNiG, koncentrujące się głównie na wydobyciu gazu ziemnego, ale prowadzące również działalność w sektorze ropy naftowej, wypracowało własne podejście do kwestii środowiskowych, uwzględniające specyfikę równoległego wydobycia węglowodorów gazowych i ciekłych.

Redukcja emisji metanu

Biorąc pod uwagę, że metan jest gazem cieplarnianym o potencjale ociepleniającym 25-30 razy wyższym niż CO2, PGNiG wdrożyło kompleksowy program redukcji emisji tego gazu, obejmujący:

Dzięki tym działaniom, PGNiG zdołało zredukować emisje metanu o około 40% w porównaniu do poziomów z 2016 roku, mimo zwiększenia skali wydobycia.

Zrównoważone gospodarowanie wodą

PGNiG wdrożyło zaawansowany system gospodarowania wodą w procesach wydobywczych, koncentrując się na minimalizacji poboru wód słodkich oraz bezpiecznym zagospodarowaniu wód złożowych. Kluczowe elementy tego systemu to:

Warto podkreślić, że PGNiG jako pierwsza firma w Polsce wdrożyła na szerszą skalę technologię zatłaczania oczyszczonych wód złożowych z powrotem do złoża, co eliminuje problem ich powierzchniowego zagospodarowania.

Minimalizacja wpływu na krajobraz i społeczności lokalne

PGNiG wypracowało zaawansowane metody minimalizacji wpływu działalności wydobywczej na krajobraz oraz funkcjonowanie społeczności lokalnych:

Podejście to pozwoliło na znaczące zmniejszenie konfliktów społecznych związanych z działalnością wydobywczą, szczególnie na terenach atrakcyjnych turystycznie.

Porównanie praktyk środowiskowych polskich firm naftowych

Na podstawie przeprowadzonej analizy możemy dokonać porównania praktyk środowiskowych stosowanych przez poszczególne firmy w kluczowych obszarach.

Emisje gazów cieplarnianych

Firma Stosowane rozwiązania Skuteczność Innowacyjność
PKN Orlen Modernizacja instalacji, CCU, elektryfikacja, monitoring metanu Redukcja intensywności emisji o 18% (2017-2022) ★★★★☆
Grupa Lotos Projekt EFRA, odzysk ciepła, wysokosprawna kogeneracja Najniższy w regionie wskaźnik energochłonności EII ★★★★★
PGNiG Program redukcji emisji metanu, ograniczenie venting/flaring Redukcja emisji metanu o 40% (od 2016) ★★★★☆

W obszarze redukcji emisji gazów cieplarnianych, Grupa Lotos wyróżnia się wdrożeniem najbardziej kompleksowych i innowacyjnych rozwiązań, które przełożyły się na osiągnięcie najlepszych wskaźników efektywności energetycznej w regionie. PKN Orlen i PGNiG również osiągnęły znaczące redukcje emisji, koncentrując się na nieco innych aspektach (odpowiednio: CCU oraz redukcja emisji metanu).

Gospodarka wodno-ściekowa

Firma Stosowane rozwiązania Skuteczność Innowacyjność
PKN Orlen Zamknięte obiegi wody, oczyszczanie i recykling wód złożowych Redukcja zużycia wody słodkiej o 25% ★★★★☆
Grupa Lotos Zasada "zero zrzutów" na platformach morskich Brak negatywnego wpływu na ekosystem Bałtyku ★★★★☆
PGNiG Zatłaczanie wód złożowych, recykling wody w procesach wiertniczych Pionierskie wdrożenie w Polsce technologii zatłaczania wód ★★★★★

W zakresie gospodarki wodno-ściekowej, PGNiG wyróżnia się pionierskim wdrożeniem technologii zatłaczania oczyszczonych wód złożowych, eliminując problem ich powierzchniowego zagospodarowania. Grupa Lotos zaimplementowała rygorystyczną zasadę "zero zrzutów" na platformach morskich, co jest kluczowe dla ochrony wrażliwego ekosystemu Bałtyku. PKN Orlen osiągnął znaczącą redukcję zużycia wody słodkiej dzięki zaawansowanym systemom obiegu zamkniętego.

Ochrona bioróżnorodności i rekultywacja

Firma Stosowane rozwiązania Skuteczność Innowacyjność
PKN Orlen Wiercenia kierunkowe, program ochrony bioróżnorodności, aktywna ochrona przyrody Udany program reintrodukcji sokoła wędrownego ★★★★★
Grupa Lotos Autorska metodologia rekultywacji, bioremediacja gruntów Skuteczna rekultywacja kilkunastu lokalizacji ★★★★★
PGNiG Kompaktowe instalacje wydobywcze, integracja z krajobrazem Zmniejszenie konfliktów społecznych i wpływu na krajobraz ★★★☆☆

W obszarze ochrony bioróżnorodności i rekultywacji, PKN Orlen wyróżnia się kompleksowym programem ochrony bioróżnorodności, obejmującym aktywne działania ochronne, jak program reintrodukcji sokoła wędrownego. Grupa Lotos opracowała autorską metodologię rekultywacji terenów zdegradowanych, z powodzeniem wdrożoną na wielu lokalizacjach. PGNiG skoncentrowało się na minimalizacji wpływu na krajobraz poprzez kompaktowe instalacje i ich integrację z otoczeniem.

Innowacje technologiczne

Firma Stosowane rozwiązania Skuteczność Innowacyjność
PKN Orlen System OMS, zaawansowana detekcja wycieków, monitoring dronami Kompleksowa integracja systemów bezpieczeństwa i ochrony środowiska ★★★★★
Grupa Lotos Wielopoziomowe zabezpieczenia na platformach morskich, monitoring środowiskowy Certyfikat ISO 14001 dla operacji morskich jako pierwsza firma w regionie ★★★★☆
PGNiG Systemy detekcji metanu, ekrany akustyczne Skuteczna redukcja emisji metanu i hałasu ★★★☆☆

W zakresie innowacji technologicznych, PKN Orlen wyróżnia się najszerszym wdrożeniem zaawansowanych technologii, takich jak system OMS integrujący kwestie bezpieczeństwa i ochrony środowiska, oraz wykorzystanie dronów do monitoringu rozległych instalacji. Grupa Lotos zaimplementowała wielopoziomowe zabezpieczenia na platformach morskich, uzyskując jako pierwsza firma w regionie certyfikat ISO 14001 dla operacji morskich. PGNiG skoncentrowało się na specjalistycznych rozwiązaniach w zakresie detekcji metanu i redukcji hałasu.

Porównanie z najlepszymi praktykami światowymi

Porównując praktyki środowiskowe polskich firm naftowych z najlepszymi praktykami światowymi, można zauważyć, że w wielu obszarach polskie koncerny skutecznie wdrażają rozwiązania zgodne z najwyższymi standardami międzynarodowymi, a w niektórych przypadkach wyróżniają się innowacyjnym podejściem.

Szczególnie godne podkreślenia są:

Jednocześnie należy zauważyć, że polskie firmy mają jeszcze potencjał rozwoju w niektórych obszarach, szczególnie w zakresie:

Podsumowanie i wnioski

Przeprowadzona analiza praktyk środowiskowych polskich firm naftowych pozwala na sformułowanie następujących wniosków:

  1. Każda z analizowanych firm wypracowała własne podejście do kwestii środowiskowych, uwzględniające specyfikę swojej działalności – Grupa Lotos skoncentrowała się na wyzwaniach związanych z wydobyciem morskim, PKN Orlen zintegrował kwestie środowiskowe w ramach systemu zarządzania operacyjnego, a PGNiG wypracowało specjalistyczne rozwiązania dla równoległego wydobycia węglowodorów gazowych i ciekłych.
  2. Polskie firmy naftowe skutecznie implementują rozwiązania zgodne z najlepszymi praktykami światowymi, a w niektórych obszarach wyróżniają się innowacyjnym podejściem.
  3. Największe sukcesy osiągnięto w zakresie: redukcji energochłonności procesów rafineryjnych (Grupa Lotos), minimalizacji wpływu na bioróżnorodność (PKN Orlen) oraz zrównoważonego gospodarowania wodą (PGNiG).
  4. Wyzwania na przyszłość obejmują przede wszystkim: dalszą dekarbonizację działalności, rozwój technologii CCS oraz pełniejszą integrację kwestii środowiskowych z strategią biznesową.

Biorąc pod uwagę postępującą konsolidację polskiego sektora naftowego (przejęcie Lotosu i PGNiG przez PKN Orlen), kluczowym wyzwaniem będzie skuteczna integracja najlepszych praktyk środowiskowych wypracowanych przez poszczególne firmy oraz wykorzystanie efektów synergii do dalszego podnoszenia standardów ochrony środowiska.

Podsumowując, można stwierdzić, że polskie firmy naftowe podejmują coraz bardziej zaawansowane działania na rzecz minimalizacji swojego wpływu na środowisko, stopniowo zbliżając się do standardów wyznaczanych przez globalnych liderów branży. Kontynuacja tego trendu będzie kluczowa dla zapewnienia długoterminowej akceptacji społecznej dla działalności sektora oraz jego konkurencyjności w warunkach zaostrzających się regulacji środowiskowych.

Powiązane artykuły